Blu-ray beoordeeld

Een tijdje geleden werd ik gevraagd om een aantal Philips producten te reviewen: een tv, home-cinema set, en een blu-ray speler. Toch was het niet Philips die hierom vroeg, maar de organisatie die blu-ray promoot in Nederland: de “Stichting Blu-ray Disc Promotie Benelux”.

Met een dergelijke combinatie van electronika is het verleidelijk om ieder van deze apparaten te beoordelen ‘as usual’: wat is er goed aan, wat kan beter, hoe doet de concurrentie het? Voor deze keer heb ik niet de apparatuur beoordeeld, maar een opsomming gemaakt van de voor- en nadelen van blu-ray in het dagelijkse gebruik ten opzichte van dvd. Gewoon lekker films kijken dus.[showad_large]

Blu-ray in gebruik

Op zich is er natuurlijk niets veranderd: het schijfje heeft hetzelfde formaat als de dvd, en deze wordt op een zelfde manier afgespeeld. Het grootste verschil ontdek je wanneer je de schijf de speler binnen laat glijden: het kan behoorlijk lang duren voordat er daadwerkelijk beeld en geluid verschijnt. Soms zelfs wel tot zo’n 50 seconden. Deze laadtijden worden steeds korter, maar nog niet lang verwaarloosbaar.

Waar blu-ray helaas geen einde aan heeft gemaakt is het verplicht laten kijken naar “voorfilmpjes” en waarschuwingen. Zeker in het licht van downloads (illegaal of niet) blijft het een grote frustratie dat je eerst door anti-kopieer waarschuwingen en aankondigingen van films die al lang geleden zijn uitgekomen moet worstelen.

Beeldkwaliteit

Blu-ray werd (en wordt) hoofdzakelijk aangeprezen vanwege de betere beeldkwaliteit. Theoretisch is de betere kwaliteit verklaarbaar: Full HD op blu-ray geeft je ruim 2 miljoen pixels, terwijl dvd er nog geen 400 duizend haalt. Bovendien is de compressie geavanceerder. Wat betekent dat in de praktijk?

Allereerst valt op hoe scherp het beeld is. Zo enorm scherp, dat je bij sommige films het idee krijgt alsof bepaalde scenes niet echt zijn – de eerste paar minuten van Batman The Dark Knight bijvoorbeeld. Vrijwel iedere film profiteert hiervan: close-ups zijn mooier, explosies gedetailleerder, achtergronden beter zichtbaar, etcetera.

Op een dvd zie wel eens vreemde ‘artefacten’: stukjes beeld die er een beetje vreemd uit zien. De reden hiervan is meestal een te sterke compressie. Bij blu-rays ben ik ze nog niet zo vaak tegengekomen, mogelijk vanwege de betere compressie-methoden.

Hoewel de beeldkwaliteit onovertroffen is, wel een kritisch punt hierover: een dvd van goede kwaliteit doet niet heel veel onder voor een blu-ray. Vergeleken met de overgang van VHS naar DVD is de stap nu eenmaal een stuk kleiner. Wel is het weer opvallend hoe goed oude films er uit kunnen zien op blu-ray: zelfs Casablanca uit 1942 heeft een perfecte transfer gekregen naar de blauwe schijf.

De gedoodverfde opvolger van de blu-ray – downloads en streaming – bieden op dit moment (nog) niet de beeldkwaliteit van blu-ray. Sommigen bieden wel ‘Full HD’ – maar door compressie zijn deze toch van beduidend mindere kwaliteit. En hoewel de techniek snel gaat, verwacht ik niet dat we op heel korte termijn streaming ‘blu-ray kwaliteit’ video-stores krijgen.

Geluid

De hele blu-ray marketing gaat bijna alleen over de beeldkwaliteit, maar op het gebied van audio is het verschil tussen dvd en blu-ray ook groot. Soms zelfs erg groot. Vergeleken met dvd’s is er veel meer mogelijk.

DVD’s zijn gebonden aan twee audio surroundformaten: Dolby Digital (AC3) en DTS. Voor blu-ray zijn er ‘betere’ varianten beschikbaar, met Dolby TrueHD en DTS HD Master Audio als het neusje van de zalm: 8 kanaals beter-dan-cd-kwaliteit lossless audio. En dat is goed te merken: met name films met Dolby True HD of DTS MA klinken helderder en dynamischer dan de dvd-versies. Omdat deze totaal gecomprimeerd zijn, zijn deze zeer gedetailleerd.

De extra twee beschikbare surround-kanalen (7.1 in plaats van 5.1) zijn niet zo’ grote verandering als sommigen willen laten geloven. Wat mij persoonlijk het meest opviel is de naadloze overgang van laag naar hoog. Op vrijwel alle dvd’s hoor je het geluid van de ‘.1′ (LFE /subwoofer) los van de rest. Bij blu-ray soundtracks is dat regelmatig anders: er ontstaat één geluidsbeeld. Eén van de eerste blu-ray’s waarop dit echt opviel was Iron Man (1), waarbij er veel gebruik gemaakt wordt van de subwoofer, maar alles toch goed in balans blijft. En dat hoor je niet alleen op een ‘high-end surround systeem’, maar ook op een goedkoop homecinema- of stereo-setje.

In vergelijking met downloads/streaming video heeft blu-ray een ongelooflijke voorsprong op het gebied van audio. Veel diensten bieden wel Full HD aan (met bovengenoemde beperking), maar is er weinig aandacht besteed aan het geluid. Stereo is de norm; lossless 7.1 surround voorlopig een utopie.

Navigatie en menu

Naast beeld en geluid is de bediening van blu-ray’s ook ‘anders’. De menu-structuur van een dvd is vrij rigide, waarbij er technisch niet heel veel mogelijk is. Op een blu-ray is dit anders: een menu kan zomaar als een pop-up verschijnen, waarbij je bijvoorbeeld de ondertitels ‘on-the-fly’ aan- of uitzet, zonder de film te hoeven te verlaten. Ook het opzoeken van een specifieke scene kan veel sneller gaan, omdat de screenshots onder in beeld verschijnen, en je hier doorheen kunt scrollen. Lang niet alle blu-ray’s passen dit toe, maar veel wel.

De Extra’s

Ik ben nooit zo’n fan geweest van “extra’s” – en blu-ray is dat niet veranderd. Wel zijn de mogelijkheden hierin enorm uitgebreid, met als meest in het oog springende voorbeeld de ‘directors comments’, die dan in een ‘picture-in-picture’ beeld te horen èn te zien is. Bij dvd was dit onmogelijk zonder de hele film dubbel op het schijfje te plaatsen.

Om een stuk meer flexibiliteit aan te brengen zijn alle moderne blu-ray spelers (vanaf 2008) voorzien van BD-J. Hiermee is enorm veel mogelijk, waaronder spelletjes op schijf.
En dan is er nog BD-Live: eigenlijk niet meer een menu-item waarbij je er extra’s direct vanaf het internet bekeken/gespeeld kunnen worden. In theorie kan dit van alles zijn: de website van de film bezoeken, een weblog van acteurs of regisseur, een forum lezen, een quiz spelen, of extra’s downloaden als ringtones en wallpapers. Echt enthousiast wordt dit nog niet gebruikt – het is nu veelal een platform voor de marketingmachine van de filmmaatschappij.

Resumé

Ik vind blu-ray een geweldig medium, wat met kop en schouders boven haar voorganger de dvd uitsteekt. De beeldkwaliteit – waarbij je voor je gevoel alles uit je tv danwel projector haalt – is een belangrijke factor, maar zelf vind ik de verbeterde geluidskwaliteit (lossless surround) minstens zo belangrijk. De toegevoegde mogelijkheden voor de “extra’s” zijn leuk en uitgebreid, maar de meerwaarde zoek ik in de film (of serie) zelf.

Die ‘waarde’ is wel een belangrijke factor. Gelukkig zijn de prijzen van blu-ray’s redelijk gedaald in de afgelopen twee jaar, maar het blijven prijzige schijfjes, die je niet ‘zomaar’ aanschaft. Ik denk wel een paar keer na voordat ik blu-ray koop, enerzijds vanwege de prijs, anderzijds vanwege de online alternatieven. De opvolger van blu-ray zal ongetwijfeld via het internet binnenkomen, maar tot nu toe ben absoluut nog niet overtuigd van de kwaliteit (en het aanbod). Maar dvd’s koop ik niet meer: op dit moment is blu-ray dè kwaliteitsstandaard.

En wat vind jij van blu-ray?

Getest met :

• Philips 40PFL9704 full HD tv,
• Philips BDP9500 Blu-ray speler,
• Philips HTS7200 Home Theater System,
• … en diverse andere apparatuur